Op donderdag 1 oktober 2020 lanceren gedeputeerde van Erfgoed en Toerisme Igor Philtjens en eregouverneur Herman Reynders een boek over de militaire geschiedenis van Limburg: “Strijdtoneel Limburg. Van schermutseling tot wereldoorlog”. “Objectief, gefundeerd, doordacht en telkens met een knipoog, een stukje poëzie of een anekdote brengt ‘Strijdtoneel Limburg’ de lezer iets bij over het rijke militaire verleden van Limburg. Daarenboven zet het boek ook aan om de plekken waar deze militaire gebeurtenissen hebben plaatsgevonden te gaan bezoeken”, legt gedeputeerde Igor Philtjens uit.
20 militaire gebeurtenissen doorheen de geschiedenis verspreid over Limburg
“We hebben heel wat erfgoed dat onze geschiedenis in beeld brengt. Maar, zo leren we ook uit dit boek, er ligt nog heel wat verborgen voor het brede publiek. Dit boek werpt een bijzondere blik op ons verleden. Het legt verbanden, trekt rode draden die wij anders niet zien, en die toch ook zoveel vertellen over uiteenlopende plaatsen in Limburg,” weet gedeputeerde Igor Philtjens. “Het helpt ons als Limburger onszelf beter te begrijpen. Dit boek geeft betekenis aan onze omgeving en houdt onze geschiedenis op een unieke manier levend. Bovendien biedt het liefhebbers en bezoekers een historisch gestoffeerde, maar frisse manier om onze provincie te (her)ontdekken. Opnieuw een mooi voorbeeld dus van hoe erfgoed en geschiedenis ook het toerisme van vandaag kunnen versterken”, vervolgt gedeputeerde Philtjens.
Auteurs Rombout Nijssen (Rijksarchivaris van Limburg) en Rick de Leeuw (zanger, acteur en presentator) werkten samen om een overzicht te geven van de militaire geschiedenis van Limburg aan de hand van 20 gebeurtenissen.
De opmaak van het boek ging van start tijdens het gouverneurschap van Herman Reynders. “Veldslagen, forten, belegeringen, plundertochten, het komt allemaal aan bod in dit nieuwe boek over de Limburgse geschiedenis,” aldus eregouverneur Herman Reynders. “Strijdtoneel Limburg” verheerlijkt echter niet het spierballengerol, maar heeft vooral aandacht voor de mens achter de feiten, de burger boven wiens hoofd de strijd werd beslecht”.
Het boek werd rijkelijk voorzien van historische afbeeldingen en actuele foto’s van de bekende Maastrichtse fotograaf Guy van Grinsven. “Een tijdlijn, bijhorende kaartmateriaal en een overzichtelijke vormgeving maken van het boek een bundeling die iedereen kan boeien; het is geen standaard geschiedkundig naslagwerk,” verduidelijkt eregouverneur Reynders. Elk hoofdstuk begint met een korte samenvatting, gevolgd door een beschrijving van de confrontatie: wie stond tegenover wie, wat was de aanleiding, wat waren de gevolgen voor Limburg …
Ontdek zelf de 20 militaire gebeurtenissen
Graaf tegen prins-bisschop, Luikenaars tegen Bourgondiërs, Spanjaarden tegen Nederlanders, Fransen tegen Boeren, Belgen tegen Nederlanders, bezetters tegen verzetslui, Duitsers tegen Britten … De Limburgse veldslagen hebben diepe sporen nagelaten op ons grondgebied, zichtbaar tot op de dag van vandaag. Niet elke veldslag in het boek ging echter gepaard met wapengekletter. Zo moest het fort van Jonkholt in de 16de eeuw de route van Maastricht naar Hasselt afsluiten voor de opstandelingen tegen de koning van Spanje. Die strategie werkte: Willem van Oranje koos een andere weg en het fort werd nooit belegerd. Daardoor kan je nu in Jonkholt zien hoe een site in de 16de eeuw werd verdedigd.
De meest recente gebeurtenis vertelt over de luchtmachtbasis van Brustem als potentiële NAVO-uitvalsbasis tijdens de Koude Oorlog. De oudste militaire gebeurtenis in het boek is de slag bij Steps (Montenaken) in het jaar 1213, waar een leger van edellieden voor de eerste maal verslagen zou zijn door een volksleger. “Daarvoor werd ook al gevochten in de streken die nu Limburg uitmaken, denk maar aan Ambiorix tegen de Romeinen. Maar daarover zijn te weinig betrouwbare bronnen”, verduidelijkt Rombout Nijssen.
Op het einde van elk hoofdstuk zorgt Rick de Leeuw voor een eigen insteek over de militaire gebeurtenis: een lied, een anekdote, een stukje historisch proza. “Zie het als een tegengewicht voor de wreedheid, de pijn en het verdriet dat elke oorlog met zich meebrengt”, bedenkt Rick de Leeuw zich.
Het boek is bewust opgebouwd als een route doorheen de provincie. Vanuit Hasselt vertrekt het parcours richting het westen en het zuiden, om verder via het Maasland aan te komen in het noordelijke Lommel. In het boek zijn per hoofdstuk de fietsknooppunten opgenomen. “Het boek is als het ware een fietstocht door Limburg. We willen de lezers van het boek dan ook aanzetten om via ons uitgebreid fietsroutenetwerk het Limburgs erfgoed te verkennen”, besluit Philtjens.
De 20 militaire gebeurtenissen op een rij
Welke zijn de 20 gebeurtenissen uit het boek?
- De Slag bij Houthalen (1831)
- Nederland probeert België te heroveren.
- Het verzet van de familie Lambrechts (1944)
- De bevrijding van verzetslieden uit de Hasseltse gevangenis en de Duitse reactie in het schuiloord te Zelem.
- De Slag der Zilveren Helmen (1914)
- Het Belgisch Leger wint op eigen kracht in WO I.
- De Boerenkrijg (1798)
- De opstand tegen de Franse Revolutie.
- De slag bij Brustem (1467)
- Karel de Stoute maakt korte metten met Raes van Heers.
- Het vliegveld van Brustem (1947-1996)
- Een vliegveld voor een oorlog die gelukkig nooit uitbrak.
- De slag van Steps (1213)
- De prinsbisschop van Luik verslaat de hertog van Brabant.
- De burcht van Kolmont (1489)
- Een verbeten strijd om de bisschopsstaf.
- De Grote Brand van Tongeren (1677)
- Tongeren is het slachtoffer van de expansiehonger van Lodewijk XIV.
- De slag bij Herstappe en Othée (1408)
- De prinsbisschop onderdrukt een opstand.
- De oversteek van de Maas in Moelingen (1914)
- De Duitsers zitten vast aan de Maas tussen de forten van Luik en de Nederlandse grens.
- De slag van Lafelt (1747)
- De grootste veldslag op Limburgse bodem.
- Het Kasteel van Jonkholt (tweede helft van de 16de eeuw)
- De hertog van Alva blokkeert de pas tussen Haspengouw en het Kempisch Plateau voor Willem van Oranje.
- De Achttiendaagse Veldtocht (1940)
- WO II begint voor België in Limburg.
- Het kasteel van Pietersheim (1579)
- Een ideaal hoofdkwartier voor de Spanjaarden om Maastricht te belegeren.
- De oversteek van de Maas bij Stokkem (1568)
- Willem van Oranje sluipt langs de hertog van Alva.
- De Doodendraad (1915-1918)
- De grens tussen België en Nederland moet dicht.
- De Slag van Sint-Nicolaasdag (1648)
- Dorpsmilities nemen het op tegen plunderende ex-soldaten met rampzalige afloop.
- De Slag om Hechtel (1944)
- Een verbeten strijd van straat tot straat om het dorp te bevrijden.
- De Duitse militaire begraafplaats (1946)
- Een aangrijpende herinnering aan de gruwelen van oorlog.
Praktisch
Verkoop
“Strijdtoneel Limburg. Van schermutseling tot wereldoorlog” is vanaf vandaag te koop bij het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, bij Openbaar Kunstbezit Vlaanderen vzw en in de boekhandel voor 29,00 euro. Met vragen of voor bestellingen, kun je contact opnemen met het Provinciaal Centrum voor Cultureel Erfgoed, Universiteitslaan 1, 3500 Hasselt, 011 23 75 75, pcce@limburg.be.
Titel
“Strijdtoneel Limburg. Van schermutseling tot wereldoorlog”
Auteurs
Rombout Nijssen en Rick de Leeuw
Fotografie
Guy van Grinsven
Vormgeving en kaartillustraties
Anne Verlent en Linde Desmet
Druk
Drukkerij Hendrix, Peer
Specificaties
- 142 pagina’s
- Hardcover
- Gedrukt op 1 000 exemplaren
- Uitgever: Openbaar Kunstbezit Vlaanderen (OKV)
- ISBN: 9789492455185
- WD: D/2020/7892/03