Motto: Duurzame Lokale landbouw
CO2-uitstoot verminderen
"We moeten dringend minder CO2 uitstoten. Wij geven met Samenland het voorbeeld hoe je dat in het klein kunt doen, anderen zullen het in het groot moeten doen. Lokaal eten is een heel goede stap in de transitie naar klimaatneutraal. Zo schakel je alvast de voedselkilometers uit." - Taco Blom
De Belgische landbouwers verdienen weinig aan hun noeste arbeid en ze moeten concurreren met producten uit de hele wereld: tomaten uit Spanje, boontjes uit Kenia en asperges uit Peru.
Een radicaal ander, lokaal landbouwmodel, is dat mogelijk? De Nederlander Taco Blom bewerkt sinds zes jaar 4,2 ha land dat hij pacht van het Kasteel Nieuwenhoven in Sint-Truiden. "Het eerste wat we gedaan hebben, is bomen planten en swales aanleggen, dat zijn ondiepe geulen en poelen die het overtollige regenwater vasthouden. Zo blijft het kasteel gevrijwaard van wateroverlast en hou ik het water op het land. Ik denk dat ik de enige boer ben die in de zomer van 2013 zijn planten geen water heeft moeten geven."
Het veld is met houtwallen omringd en verdeeld in kleine perceeltjes waarop half december boerenkool, radijzen, pompoenen, winterpostelein, veld- en rode sla welig tieren, omringd door bessenstruiken, bramen, diverse appel- en perensoorten, pruimen-, kersen- en notenbomen. Een eetbaar bos, noemt Taco het.
Blom verdiept zich al jarenlang in permacultuur (een samentrekking van "Permanent Agriculture"). Dat is een vorm van landbouw die het land tracht om te vormen tot een ecosysteem dat zichzelf "permanent" in stand houdt. Daar komen geen machines en zelfs geen spitwerk aan te pas. "We hebben luzerne gezaaid die na een tijdje tot drie meter diep in de grond zat en de grond heeft losgemaakt."
Om zijn groenten en fruit aan de man te brengen, kiest Taco voor biogecertificeerde Community Supported Agriculture (CSA). Dat is een systeem waarbij mensen uit de plaatselijke gemeenschap lid worden van een boerderij. Met hun jaarlijks lidmaatschapsgeld hebben ze elke week recht op een groentepakket. Bij Taco’s boerderij Samenland kost dat 260,00 euro per jaar of 5,00 euro per persoon per week. Op die manier heeft de boer een zeker inkomen en wordt het risico gespreid, terwijl de consument de garantie heeft op lokaal, biologisch geteeld voedsel, vers en divers. Indien gewenst, kun je ook zelf komen oogsten.
Samenland zou 400 monden kunnen voeden, maar de CSA-boerderij heeft nu nog maar 80 leden. De rest van de opbrengst verkoopt Taco Blom aan restaurants. Verlies maakt hij niet, maar met meer leden zou de boerderij 8.000,00 euro bruto per maand kunnen opleveren en zou Blom een tweetal werknemers in dienst kunnen nemen. Een CSA-boerderij lijkt een ideale manier om mensen lokaal aan duurzaam werk te helpen.
Ook in Herk-de-Stad is er een CSA-initiatief: Hoeve Het Blokhuis. Naast de bestaande rechtstreekse levering van hoevevlees aan de klanten, wordt in 2014 ook met groenten begonnen. Maar alhoewel er volgens het CSA Netwerk Vlaanderen over het hele land al een twintigtal CSA-boerderijen actief zijn, blijft het voorlopig een nichefenomeen.
Wat moet er gebeuren om meer mensen de stap te doen zetten naar duurzaam leven en consumeren? Taco Blom kijkt even peinzend in de verte en lacht dan. "Ik weet het niet. Nog meer crisis? Pas dan gaan mensen op zoek naar een ander systeem. Kijk, onze manier van landbouw bedrijven werkt. We zijn niet duurder dan producten uit de supermarkt. Maar ik begrijp het wel: het is gemakkelijk om naar de supermarkt te gaan, alles inladen en klaar. Ik zou trouwens meteen samenwerken met supermarkten als ze lokaal zouden mogen inkopen, maar niet als mijn groenten eerst naar een centraal distributiecentrum worden getransporteerd om vandaar weer bij de lokale buurtsupermarkt terecht te komen. Ik denk dat we ons meer moeten spiegelen aan landen als Italië en Frankrijk, waar een begrip als terroir echt iets betekent en waar mensen lokale producten naar waarde weten te schatten."
Idee voor 2020
Limburg heeft zoveel potentieel en ruimte. Deze regio kan het voorbeeld geven door in te zetten op duurzame, kleinschalige en milieubewuste bedrijfjes. Dat zal op termijn veel meer werkgelegenheid opleveren dan de oude industrie.
Website: www.samenland.be
Wat hebben we geleerd?
CO2-reductie
CSA-landbouw zorgt voor drastisch minder voedselkilometers en dus minder uitstoot. De productie en de consumptie zijn lokaal. Ook bij de landbouwproductie zelf wordt geen CO2 uitgestoten, maar net opgenomen door de planten. Taco Blom gebruikt geen machines en overigens ook geen mest. Zelfs geen organische.
Sociale duurzaamheid
Eerlijk werk in eigen streek, betaalbaar kwaliteitsvoedsel binnen ieders bereik: het is perfect mogelijk. Door lid te worden van een CSA-boerderij zorg je voor de prefinanciering van de oogst, deel je het oogstrisico van de boer en deel je in de weelde als een teelt veel opbrengt.
Ecosysteem
Permacultuur herstelt het natuurlijk evenwicht van een plaats door de interactie van bodemleven, insecten, regenwater, grond en een enorme diversiteit aan eenjarige en meerjarige planten.
Een goed functionerend ecosysteem reageert veerkrachtig op de grillen van de natuur.
Cijfers
Voor 5,00 euro per week heb je elke week een biologisch groentepakket.
Op 4,2 ha kun je groenten en fruit telen voor 400 mensen en 3 mensen tewerkstellen.
Samenland gebruikt geen fossiele brandstoffen en geen mest.
